Diferansiyel Arızaları
Diferansiyel nedir?
Diferansiyel, güç aktarma organları içerisinde moment artışını ve araç viraj dengesini sağlayan dişli sistemdir. Motordan üretilen hareket debriyaj ve vites kutusundan geçtikten sonra diferansiyele gelir.
Diferansiyele şaft adı verilen bir mil aracılığıyla gelen hareket, iki ayrı milden oluşan akslara aktarılır, oradan da tekerleklere iletilir.
Diferansiyellerin görevleri nelerdir?
Diferansiyel öncelikle, virajlarda iç taraftaki tekerleğin yavaş, dış taraftaki tekerleğin de daha hızlı dönmesini sağlayarak tekerleklerin sürtünmeden ve aracın savrulmadan viraj almasını sağlar. Bununla birlikte vites kutusundan şaft aracılığıyla gelen hareketin hızını düşürerek momentini arttırır. Önden çekişli araçlarda gelen hareketin yönünü değiştirirken, arkadan çekişli araçlarda vites kutusundan gelen hareketin açısını 90 derece kırar, ardından akslar vasıtasıyla tekerleklere iletir.
Diferansiyel hangi parçalardan oluşur?
Diferansiyelleri arkadan itişli ve önden çekişli olmak üzere iki gruba ayırabiliriz. Her iki modelin yapı ve parçalarında
köklü bir farklılığın olmadığını söyleyebiliriz. Diferansiyeli oluşturan temel parçalar aşağıdaki gibidir:
- Pinyon dişlisi
- Ayna dişlisi
- Diferansiyel dişli kutusu ve muhafazası
- 2 adet aks dişlisi
- 2 veya 4 adet istavroz dişlisi
- Diferansiyel gövdesi ve muhafazası
- Yağ doldurma tapası
Diferansiyeller kaça ayrılır?
Diferansiyeller araçtaki yerinin yanı sıra (önden çekişli ve arkadan itişli) ayar yapılarına ve kullanıldıkları araçlara göre sınıflandırılır. Söz gelimi ayar şimli diferansiyeller ve ayar somunlu diferansiyeller ayar yapılarına göre aralarındaki ayrımı ifade eder.
Öte yandan standart diferansiyeller, kontrollü kayma yapabilen diferansiyeller ve kayma yapmayan diferansiyeller, kullanıldıkları araçlara göre yapılan bir gruplamadır. Konuyu biraz daha açmak gerekirse:
Standart diferansiyeller
Standart diferansiyelli bir araç ile özellikle kaygan yollarda tekerleğin biri patinaja geçtiği zaman aracı yürütmek zordur. Yerde sabit kalan tekerleğe herhangi bir moment aktarımı olmadığından, dişli kutusunun yapısı patinaja geçen tekerleğin patinaj halini sürdürmesine imkan tanır. Standart diferansiyellerdeki bu dezavantaj, özellikle ağır araçlar için ciddi sıkıntılar yaratır. Lastikler daha çabuk aşınır, kaza riski daha yüksektir.
Kontrollü kayma yapabilen diferansiyeller
Kavrama diskli diferansiyel modelinde bir istavroz mili yerine iki istavroz mili, iki istavroz dişlisi yerine dört istavroz dişlisi kullanılır. İstavroz milleri birbirini keser fakat birbirine bağlı olmadan her biri ayrı ayrı çalışır. Patinaj kontrollü diferansiyel modelinde ise konik kavrama kullanılır. Daha çok otomobillerde kullanılır.
Kayma yapmayan diferansiyeller
No-spin ve tork-moment dağılımlı şeklinde iki alt gruba ayrılır. Özellikle, iş makineleri, hafriyat makineleri gibi ağır araçlar için idealdir.
Diferansiyel arızaları nelerdir?
Virajlarda diferansiyelden ses gelmesi
Aracın dönüşü sırasında aks ve istavroz dişlileri çalışır. Dönüşlerde karşılaşılan sesin kaynağı genellikle bu dişlilerin deforme olmasından ya da kırılmasından kaynaklanır. Arızanın giderilmesi için bu dişlilerin değiştirilmesi önerilir.
Diferansiyeldeki yağ kaçakları
Yağ kaçaklarının genellikle 3 sebebi bulunur. Bunlardan birincisi yanlış yağ kullanımıdır. Vites kutusu ve diferansiyelde 75 ile 95 numara kalınlık arasında bir dişli yağı kullanılmadıysa yağ kaçağı ile karşılaşılabilir. Bunun yanında yağ keçeleri veya contalar bozulduğunda diferansiyel yağ sızdırır. Keçe ve contaların değiştirilmesi sorunu giderir. Son olarak, gereğinden fazla yağ konulduğunda yağ kaçağı sıkıntısı ile karşılaşılır. Seviyenin ayarlanması yağ kaçağının giderilmesi adına yeterli olur.
Aracın ilk hareketindeki vuruntu sesi
Ayna ve mahruti dişlileri arasındaki boşluk fazladır. Dişliler aşınmış olabilir. Bu durumda sülyen boya ile yapılan iz kontrolünün yapılması ve boşluğun ayarlanması önerilir. Eğer gerekli ayarlar yapılmazsa bu sıkıntı dişlilerin kırılmasına yol açabilir.
Diferansiyelden gelen sürtünme sesi
Bu ses ağırlıklı olarak diferansiyel rulmanlarından gelir, rulmanların değiştirilmesi önerilir.
Diferansiyelde meydana gelen uğultu sesi
Uğultu sesi ayar problemlerinden kaynaklanır. Ayna dişli ile mahruti dişli arasındaki boşluk ayarı bozuktur veya hatalı ayar yapılmıştır. Dişlerin aşınmasına ve kırılmasına neden olabilir. Bu nedenle kontrol edilip katalog değerlerine göre doğru ayar yapılması önerilir.
Diferansiyeldeki aralıklı uğultu
Bu sıkıntı ayna dişlinin salgı ve çarpıklık ayarının yapılmamasından kaynaklanır. Gerekli ayarların yapılmaması durumunda dişlilerin yıpranması ile karşılaşılabilinir.
Arızaların önüne geçmek adına diferansiyelde yapılan ayarlar nelerdir?
Ayar ve bakım işlemleri 4 aşamadan oluşur.
Mahruti dişli yataklarının sıkılık ayarı
Ön yükleme ayarı olarak da adlandırılan bu işlem esnasında mahruti dişli yerine takılır. Arka taraftan ön yatak zarfı, şim, mafsal flanşı ve masal somunu takılır. Ancak bu test esnasında yağ keçesi takılmaz. Somun 35–40 kgm torkunda bir torkmetre aracılığıyla sıkılır. Mahruti dişli birkaç tur sıkıldıktan sonra bir torkmetre ile döndürülmeye çalışılır ve bu esnada döndüğü moment kayıt edilir. Bu işlem birkaç tur yapılarak çıkan değerlerin ortalaması alınır. Bulunan değerin 12–25 kgm arasında olması gerekir. Yeterince sıkı ise şim çıkarılır. Az ise şim ilave edilerek istenilen değerlere getirilir.
Ayna dişlinin çarpıklık/yalpa kontrolü ve ayarı
Diferansiyel tamamen söküldüğü veya ayna dişlisi değiştirildiğinde ayna yalpasının kontrol edilmesi önem arz eder. Gerekli kontrol ve ayarların yapılabilmesi için mıknatıslı komparatörün ayağı aynanın sırtına gelecek şekilde bağlanır. Komparatör saati sıfırlanrak ayna dişlinin bir tur döndürümesi sağlanır. Bu işlem esnasında sıfırın sağındaki en yüksek değerle solundaki en düşük değer 0,15 mm’yi geçerse aynanın çarpık olduğu anlaşılır. Bu durumda aynanın değiştirilmesi önerilir. Ancak en başında da ifade edildiği üzere, değişimden sonra mutlaka ayna torkunun sıkılıp sıkılmadığı kontrol edilir.
Ayna dişli ile mahruti dişli arasındaki boşluğun kontrolü
Bu kontrol için ayna dişlinin arka yüzeyine dayanacak şekilde bir komparatör yerleştirilir. Ayna dişli mahruti dişliye doğru itilir ve komparatör bu esnada sıfırlanır. Ayna dişli, mahruti dişliden uzaklaşacak şekilde döndürülmeden itilir ve komparatörün değeri okunur. Bu kontrol en az dört yerden yapılır ve arasındaki boşluk değerinin 0,1–0,2 mm arasında olup olmadığı gözlemlenir. Eğer boşluk fazla ise ayna dişli, mahruti dişliye doğru bir şim veya somun ile itilir.
Ayna dişli ile mahruti dişli arasındaki iz ayarı
Diferansiyellerdeki diş temaslarının gereken değerler arasında olması için yapılan ayardır. Bu ayarın atlanması durumunda diferansiyele ait ayna ve mahruti dişlileri daha hızlı aşınır. Diş temas ayarı kontrolü için öncelikle dişlerin birbirleri ile olan temas şekilleri tespit edilir. Bunun için ilgili dişlere sülyen boya ya da başka bir renkli madde sürülür. Renkli maddenin üç veya dört dişi kapsayacak şekilde ve dört ayrı noktaya sürülmesi önem arz eder. Her iki yönde tam bir tur olacak şekilde ayna dişli döndürülür. Bu esnada dişlerin birbirine tam oturabilmesi için ayna dişlinin dönmesi sırasında bir baskı uygulanır. Yani ayna dişli, mahruti dişliye doğru bastırılarak döndürülür. Bu test esnasında boyalı dişler ile diş boşlukları gözlenir. Şekiller değerlendirilir ve istenilen doğru diş teması oluncaya kadar şimlerle ayar yapılır.
Tur Assist tarafından size sunulan On Road yol yardım paketleri, yolculuk sırasında sizin ve sevdiklerinizin başına gelebilecek onlarca aksiliğe karşı tek telefonla çözüm üretir.
On Road Pratik ve On Road Plus yol yardım paketleri, araç arızalarından benzin bitmesine, lastik sorunlarından anahtar kaybolmasına kadar geniş bir yelpazede aracınızı güvence altına alır, gerekli durumlarda aracınızın servise çekilmesini sağlar. Hatta ani yaralanma ve hastalık durumunda ambulans veya refakatçi doktor tarafından, en uygun kabul edilen herhangi bir nakil aracıyla, en yakın tıbbi merkeze götürerek sizleri de koruma altına alır.
On Road yol yardım paketlerimizi www.turassistleyasam.com sitemiz üzerinden de kolayca satın alabilirsiniz!
Türkiye sınırları içerisinde nerede olursanız olun, yol yardım hizmetleri veya yalnızca bilgi almak için, 7 gün 24 saat bizi 0850 202 47 99 numaralı telefondan bizleri arayabilirsiniz!
Araç Arızaları kategorimize geri dönebilir ya da akü arızaları hakkında bilgi alabilirsiniz.
